Książe Paweł Karol Sanguszko (1690-1750)
Książe Paweł Karol Sanguszko (1690-1750)

Sanguszkowie, pieczętujący się herbem "Pogoń", to jeden z najstarszych rodów magnackich. Wielu z nich chlubnie zapisało się w dziejach historii i kultury polskiej. Od dwóch przeszło stuleci związani byli z Tarnowem i rezydencją w Gumniskach. W latach 1739-1839 byli właścicielami Lewartowa ( Lubartowa ). Książe Paweł Karol Sanguszko (1690-1750) po śmierci żony Marianny, córki Józefa Lubomirskiego odziedziczył Ordynację Ostrogską, w tym dobra lubartowskie. Pragnąc uczynić Lewartów swoją siedzibą książę Paweł Karol starał się podnieść miasto z upadku gospodarczego. Dokonał przebudowy pałacu i wzniósł Kościół Św. Anny, wspólnie z Mikołajem Krzyneckim ufundował Kościół i Klasztor OO. Kapucynów, nadał przywilej cechowi "kunsztu żelaznego". W dniu 22 listopada 1744 roku, na jego prośbę król August III, potwierdził przywilej z dnia 29 maja 1543 roku wydany przez króla Zygmunta I, odnowił prawo miejskie, nadał miastu herb i zmienił jego nazwę z Lewartowa na Lubartów.

Po śmierci Pawła Karola dobrami lubartowskimi zarządzała jego druga żona Barbara z Duninów Sanguszkowa, kobieta światła, autorka m.in. dokumentu o charakterze ordynacji opisującego powinności mieszczan lubartowskich. W następnych latach Lubartowem zarządzali:

  • Józef Paulin Sanguszko ( 1774-1781 );
  • Anna z Cetnerów księżna Sanguszkowa ( 1781-1787 );
  • Janusz Sanguszko ( 1787-1806 );
  • Konstanty Sanguszko ( 1806-1812 );
  • Mieczysław Sanguszko ( 1812-1815 );
  • Karol Sanguszko ( 1815-1823 );
  • Klementyna z Sanguszków, hr. Ostrowska, Małachowska ( 1823-39 ).

Rodowi Sanguszków, szczególnie Pawłowi Karolowi, Lubartów zawdzięcza rozwój gospodarczy i powstanie znaczniejszych budowli, które ukształtowały wygląd miasta trwający do czasów współczesnych.